Những kiến trúc sư vô hình của hành tinh - Thực vật phù du điều hòa khí hậu trái đất
Nhỏ hơn cả một hạt bụi nhưng lại đóng vai trò khổng lồ, Coccolithophore – một loài thực vật phù du – là những người hùng thầm lặng trong việc điều hòa khí hậu, duy trì hệ sinh thái đại dương và ghi lại lịch sử hàng triệu năm của Trái đất.
Để tôn vinh những đóng góp to lớn này, năm viện nghiên cứu hàng đầu châu Âu đã khởi xướng một sáng kiến, đề xuất chọn ngày 10 tháng 10 hàng năm làm Ngày Quốc tế tảo Coccolithophore. Mục tiêu của các nhà khoa học là nâng cao nhận thức toàn cầu về cách đánh giá và ghi nhận vai trò quan trọng của những sinh vật nhỏ bé nhất lại có thể tạo ra tác động vĩ đại nhất cho hành tinh.
(Nguồn Ruder Bošković Institute Croatia, 2025)
Vai trò sống còn của những sinh vật tí hon
Coccolithophore là một loại tảo đơn bào, chứa chất diệp lục và trôi nổi trong tầng nước biển nơi có ánh nắng mặt trời. Điểm đặc biệt của chúng là lớp vỏ được bao bọc bởi các tấm canxi cacbonat (CaCO₃) tinh xảo gọi là Coccolith.
Dù có kích thước siêu nhỏ, chúng là một trong những cỗ máy điều hòa carbon tự nhiên hiệu quả nhất Trái Đất:
• Hấp thụ carbon: Mỗi năm, chúng tạo ra hơn 1,5 tỷ tấn canxi cacbonat, thu giữ một lượng lớn carbon dioxide (CO₂) từ khí quyển.
• "Máy bơm carbon sinh học": Khi chết đi, lớp vỏ canxit nặng của chúng chìm nhanh xuống đáy đại dương, mang theo carbon và cô lập nó trong các lớp trầm tích biển sâu hàng thiên niên kỷ.
• Sản xuất Oxy: Giống như thực vật trên cạn, chúng quang hợp và giải phóng oxy vào khí quyển.
• Nền tảng của lưới thức ăn torng đại dương: Chúng là nguồn thức ăn quan trọng cho nhiều sinh vật biển, duy trì sự sống của đại dương.
Sự cân bằng mong manh đang bị đe dọa
Tuy nhiên, sự tồn tại của những "người gác đền" khí hậu này đang gặp rủi ro nghiêm trọng. Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi nhiệt độ, thành phần hóa học (axit hóa đại dương) và hàm lượng dinh dưỡng trong nước biển. Những thay đổi này không chỉ đe dọa sự sống của Coccolithophore mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định của toàn bộ hệ sinh thái phụ thuộc vào chúng.
Tại sao Coccolithophore lại đặc biệt?
Điểm khác biệt của Coccolithophore so với các loài sinh vật phù du khác nằm ở vai trò kép độc đáo của chúng trong chu trình carbon và khả năng ghi lại lịch sử Trái Đất.
Giáo sư Alex Poulton thuộc Trung tâm Lyell giải thích: "Không giống như các nhóm khác, chúng tạo nên các mảng canxi cacbonat phức tạp, không chỉ giúp hấp thụ carbon dioxide mà còn vận chuyển nó vào các trầm tích đại dương sâu thẳm. Quá trình này để lại một hồ sơ địa chất đặc biệt, cho phép chúng ta nghiên cứu cách chúng phản ứng với biến đổi khí hậu trong quá khứ và dự đoán tốt hơn vai trò của chúng trong tương lai."
Nói cách khác, chúng vừa là máy bơm carbon, vừa là kho lưu trữ khí hậu vô giá. Theo thời gian, các lớp vỏ coccolith tích tụ, nén chặt và hình thành các lớp đá phấn và đá vôi khổng lồ, ghi lại dấu ấn về điều kiện khí hậu của Trái Đất qua từng thời đại.
Tiến sĩ Jelena Godrijan, một nhà nghiên cứu hàng đầu tại Viện Ruđer Bošković, mô tả một cách đầy hình ảnh: "Chúng là những kiến trúc sư vô hình của đại dương, tạo nên những mảng kiến trúc nhỏ bé, trở thành kho lưu trữ khổng lồ về khí hậu Trái Đất. Bằng cách nghiên cứu chúng, chúng ta có thể khám phá cách các quá trình tự nhiên có thể giúp con người ứng phó với biến đổi khí hậu."
Nhịp điệu vũ trụ: quỹ đạo trái đất đã điều khiển quá trình tiến hóa của vi tảo như thế nào?
Coccolithophore, loài tảo cực nhỏ sản xuất một nửa lượng đá vôi trong đại dương, đóng vai trò then chốt trong chu trình carbon và hóa học của biển. Một nghiên cứu đột phá vừa được công bố trên tạp chí Nature đã tiết lộ rằng quá trình tiến hóa kéo dài hàng triệu năm của chúng không hề ngẫu nhiên, mà chịu ảnh hưởng sâu sắc từ những thay đổi trong quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời.
Giải mã lịch sử từ 9 triệu hóa thạch
Coccolithophore là loại tảo đơn bào, bao quanh mình bằng những tấm khiên canxi cacbonat (đá vôi) nhỏ xíu gọi là "Coccolith". Khi chúng chết đi, những tấm khiên này chìm xuống đáy biển và tích tụ trong các lớp trầm tích, tạo thành một cuốn nhật ký hóa thạch hoàn hảo ghi lại lịch sử tiến hóa của chúng.
Nhóm các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu khoa học Phát triển Pháp (CNRS) dẫn đầu đã thực hiện một công trình nghiên cứu với quy mô lớn:
• Họ đã phân tích 9 triệu mẫu Coccolith hóa thạch từ nhiều địa điểm trong các vùng biển nhiệt đới.
• Các mẫu vật này trải dài trong khoảng thời gian 2,8 triệu năm.
• Công nghệ hiện đại như kính hiển vi tự động và trí tuệ nhân tạo (AI) đã được sử dụng để đo lường và phân loại tự động từng hóa thạch.
Mối liên hệ giữa quỹ đạo và sự sống
Kết quả phân tích đã cho thấy một quy luật đáng kinh ngạc: kích thước và hình dạng của Coccolith biến đổi theo các chu kỳ đều đặn kéo dài 100.000 và 400.000 năm. Đáng chú ý, đây cũng chính là nhịp điệu thay đổi hình dạng quỹ đạo của Trái Đất quanh Mặt Trời (gọi là độ lệch tâm). Các nhà khoa học đã tìm ra mối liên hệ nhân quả:
• Khi quỹ đạo gần tròn (Độ lệch tâm thấp): Giống như quỹ đạo ngày nay, các vùng xích đạo có khí hậu ổn định và ít thay đổi theo mùa. Điều này tạo điều kiện cho các loài Coccolithophore không quá chuyên biệt (generalist) phát triển mạnh và thống trị khắp các đại dương.
• Khi quỹ đạo hình elip hơn (Độ lệch tâm cao): Trái Đất sẽ có lúc ở gần hoặc xa Mặt Trời hơn, tạo ra sự khác biệt mùa rõ rệt hơn ở gần xích đạo. Môi trường biến động này đã thúc đẩy quá trình đa dạng hóa, tạo ra nhiều loài chuyên biệt hơn để thích nghi với các điều kiện sống cụ thể. Tuy nhiên, tổng lượng đá vôi mà chúng tạo ra trong giai đoạn này lại ít hơn.
Từ tiến hóa sinh học đến khí hậu toàn cầu
Phát hiện này có ý nghĩa vô cùng to lớn, vì Coccolithophore sản xuất một nửa lượng đá vôi trong đại dương, chúng là nhân tố chính trong việc hấp thụ carbon từ khí quyển và quyết định thành phần hóa học của nước biển.
Sự thay đổi theo chu kỳ về mức độ đa dạng và khả năng sản xuất đá vôi của chúng, vốn được điều khiển bởi quỹ đạo Trái Đất, rất có thể đã đóng một vai trò then chốt trong việc điều hòa khí hậu cổ đại. Điều này có thể giúp giải thích những biến đổi khí hậu bí ẩn trong các thời kỳ ấm áp trong quá khứ của hành tinh.
Nói cách khác, vào những thời kỳ ấm áp khi Trái Đất không có băng ở các cực, có lẽ chính sự tiến hóa của những sinh vật nhỏ bé này đã thiết lập nhịp điệu cho khí hậu hành tinh.
(Nguồn Ruder Bošković Institute Croatia, 2025; IOCVN tổng hợp thông tin)
(Hình ảnh được thiết kế bởi Bảo tàng Hải dương học)
Từ ngày 24/6 đến ngày 3/7/2025, đoàn công tác của Việt Nam do PGS.TS. Đào Việt Hà – Viện trưởng Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch IOC Việt Nam – làm Trưởng đoàn, đã tham dự Phiên họp Hội đồng Chấp hành lần thứ 58 và Đại hội đồng lần thứ 33 của Ủy ban Hải dương học liên Chính phủ (IOC) tại trụ sở UNESCO, Paris, Cộng hòa Pháp.
Đại hội đồng IOC là cơ quan ra quyết định cao nhất của IOC, họp định kỳ hai năm một lần. Kỳ họp lần này, với sự tham gia của hơn 150 quốc gia thành viên, không chỉ tổng kết hoạt động trong nhiệm kỳ vừa qua mà còn định hướng chiến lược phát triển khoa học biển toàn cầu trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm đại dương và các thách thức toàn cầu khác.
Đoàn đại biểu Việt Nam tại phiên khai mạc Kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 33 của Ủy ban Hải dương học liên Chính phủ (IOC), diễn ra tại trụ sở UNESCO, Paris, ngày 25/6/2025.
Trong khuôn khổ các phiên họp toàn thể, đoàn Việt Nam đã có hai bài phát biểu chính thức, nhấn mạnh vai trò tích cực và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong nghiên cứu, đào tạo và chuyển giao công nghệ về khoa học biển. Đặc biệt, đoàn đã giới thiệu các sáng kiến và thành tựu của Việt Nam trong khuôn khổ IOC/WESTPAC, nổi bật là hoạt động của Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo về Độc tố biển và An toàn thực phẩm của IOC/UNESCO (IOC/WESTPAC RTRC-MTSS) tại khu vực Tây Thái Bình Dương do Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chủ trì. Những nội dung này đã góp phần khẳng định vai trò của Việt Nam trong việc thúc đẩy Thập kỷ Khoa học Đại dương vì sự Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc.
Đặc biệt, trong phiên họp ngày 2/7, Đại hội đồng IOC đã tiến hành bầu Ban Lãnh đạo IOC và các thành viên Hội đồng Chấp hành nhiệm kỳ mới. Đại diện Việt Nam đã thực hiện quyền cầm lá phiếu và tham gia bỏ phiếu, thể hiện vai trò tích cực và có trách nhiệm của Việt Nam trong cơ chế hợp tác đa phương về quản trị và khoa học đại dương.
PGS. TS. Đào Việt Hà – Đại diện đoàn Việt Nam thực hiện quyền bỏ phiếu bầu Ban lãnh đạo IOC và các thành viên Hội đồng Chấp hành ngày 2/7/2025 trong khuôn khổ Kỳ họp Đại hội đồng.
Việc tham dự Đại hội đồng IOC lần thứ 33 không chỉ là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trong cộng đồng khoa học biển quốc tế, mà còn mở ra nhiều hướng hợp tác thiết thực trong nghiên cứu, đào tạo, chuyển giao công nghệ, và quản lý tài nguyên biển – hải đảo một cách bền vững.
Đại diện đoàn Việt Nam và các nước thành viên IOC/WESTPAC chụp ảnh lưu niệm trước trụ sở UNESCO, Paris, Pháp.
(Nguồn Hà Anh, IOC Việt Nam)
Hội nghị Nice thông qua Tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của đại dương đối với sự sống trên hành tinh của chúng ta, vai trò thiết yếu trong việc giảm thiểu biến đổi khí hậu
NICE, PHÁP, ngày 13 tháng 6 — Sau một tuần cân nhắc và thảo luận, Hội nghị Đại dương của Liên hợp quốc đã nhất trí thông qua tuyên bố chung có tên “Đại dương của chúng ta, tương lai của chúng ta: đoàn kết vì hành động khẩn cấp”, nhấn mạnh rằng đại dương đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm thiểu những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.
"Đại dương đóng vai trò nền tảng đối với sự sống trên hành tinh của chúng ta và tương lai của chúng ta, và chúng tôi vẫn vô cùng lo ngại về tình trạng khẩn cấp toàn cầu mà đại dương đang đối mặt", tài liệu kết quả của Hội nghị (A/CONF.230/2025/L.1) nêu rõ, đồng thời cho biết thêm: "Hành động của chúng ta chưa được triển khai với tốc độ hoặc quy mô cần thiết để đạt được Mục tiêu 14 và hiện thực hóa Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững".
Tuyên bố, còn được gọi là “Kế hoạch hành động Đại dương Nice”, bày tỏ mối quan ngại sâu sắc rằng khả năng của đại dương và các hệ sinh thái của nó trong việc điều hòa khí hậu và hỗ trợ thích ứng đã bị “suy yếu”.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của mối liên hệ giữa đại dương, khí hậu và đa dạng sinh học, Tuyên bố đã kêu gọi tăng cường hành động toàn cầu để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và axít hóa đại dương. Tuyên bố cũng nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của việc thực hiện các thỏa thuận và khuôn khổ khác nhau của Liên Hợp Quốc, công nhận rằng điều này sẽ làm giảm đáng kể rủi ro và tác động của biến đổi khí hậu, đồng thời giúp đảm bảo sức khỏe, việc sử dụng bền vững và khả năng phục hồi của đại dương.
Nhấn mạnh thêm sự cần thiết phải thích nghi với “những tác động không thể tránh khỏi” của biến đổi khí hậu, Tuyên bố khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Công ước về Đa dạng sinh học và các Nghị định thư của nó, cũng như Khung thỏa thuận Côn Minh-Montreal bảo vệ sự đa dạng sinh học toàn cầu (COP15-2022).
Tuyên bố khen ngợi sự lãnh đạo của các quốc đảo nhỏ đang phát triển trong việc nêu bật và hướng tới giải quyết tình trạng mực nước biển dâng cao, đồng thời bày tỏ quan ngại về mức độ ô nhiễm nhựa đang cao và gia tăng nhanh chóng cũng như những tác động tiêu cực của nó đến môi trường.
Tuyên bố tái khẳng định cam kết chung về việc đẩy nhanh hành động nhằm ngăn ngừa, giảm đáng kể và kiểm soát ô nhiễm biển ở mọi loại, đồng thời nhắc lại nhu cầu tăng cường kiến thức khoa học về hệ sinh thái biển sâu.
Hơn nữa, văn kiện kết quả của Hội nghị đã công nhận "những cơ hội to lớn" do các nền kinh tế biển bền vững mang lại cho các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, và đặc biệt là các quốc gia đảo nhỏ đang phát triển và các nước kém phát triển nhất, để xóa đói giảm nghèo và đạt được tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.
Tuyên bố công nhận vai trò cơ bản của các công cụ quản lý, chẳng hạn như các kế hoạch đại dương bền vững, trong việc đạt được nền kinh tế đại dương bền vững và quản lý bền vững các khu vực đại dương thuộc thẩm quyền quốc gia. Tuyên bố khuyến khích tất cả các quốc gia thúc đẩy các chương trình quản lý có sự tham gia đối với nghề cá quy mô nhỏ và nhấn mạnh tầm quan trọng của các nỗ lực trong các tổ chức quản lý nghề cá khu vực nhằm thiết lập các biện pháp quản lý hợp lý cho nghề cá bền vững và công nhận vai trò quan trọng của vận tải biển, các tuyến đường và cơ sở hạ tầng trong nền kinh tế toàn cầu, thương mại, an ninh lương thực và năng lượng.
Ghi nhận việc thông qua Hiệp định về Đa dạng sinh học biển tại các Khu vực ngoài phạm vi quyền tài phán quốc gia, tuyên bố kêu gọi các quốc gia và tổ chức hội nhập kinh tế khu vực chưa thực hiện việc này nên xem xét ký kết và phê chuẩn, chấp thuận hoặc chấp thuận Hiệp định.
Tuyên bố cũng kêu gọi các Quốc gia đẩy mạnh các chiến dịch nâng cao nhận thức và giáo dục ở cấp độ địa phương, quốc gia, khu vực và quốc tế nhằm thông tin cho công chúng về tầm quan trọng của một đại dương khỏe mạnh và các hệ sinh thái biển kiên cường. Ngoài ra, tuyên bố còn nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về việc xây dựng hệ thống quan trắc báo cáo về hiện trạng môi trường biển của quốc gia và lập bản đồ các hệ sinh thái ven biển, biển và đáy đại dương để cung cấp thông tin cho các quyết định chính sách, quy hoạch phát triển, quản lý tổng hợp vùng ven biển và quy hoạch bảo tồn.
Hành động vì đại dương phải dựa trên khoa học và kiến thức tốt nhất hiện có, bao gồm kiến thức truyền thống, kiến thức của người dân bản địa và hệ thống kiến thức địa phương, đồng thời công nhận và tôn trọng quyền của người dân bản địa và cộng đồng địa phương trong việc bảo tồn, phục hồi và sử dụng bền vững đại dương, biển và tài nguyên biển để phát triển bền vững.
Tuyên bố cũng thừa nhận rằng Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) 14 là một trong những Mục tiêu được tài trợ ít nhất và việc đẩy nhanh hành động vì đại dương trên toàn cầu đòi hỏi nguồn tài chính đáng kể và dễ tiếp cận cũng như việc thực hiện các cam kết và nghĩa vụ hiện có theo các thỏa thuận liên chính phủ có liên quan.
Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc năm 2025 nhằm hỗ trợ việc thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 14 (SDG14): Bảo tồn và sử dụng bền vững các đại dương, biển và tài nguyên biển vì mục tiêu phát triển bền vững, đã được tổ chức nhằm thúc đẩy cam kết giữa các quốc gia, nhà lãnh đạo thế giới, các cơ quan và nhóm môi trường.
(Nguồn UN Press.un.org)
Hội nghị cấp cao lần thứ 3 của Liên hợp quốc về Đại dương tại Nice quy tụ lãnh đạo quốc tế, thúc đẩy bảo vệ đại dương, ký kết Hiệp ước Biển cả và chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Phiên khai mạc Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ 3 (UNOC 3) tại thành phố Nice, Cộng hòa Pháp. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
Theo phóng viên TTXVN có mặt tại Nice, tối 9/6 (theo giờ Việt Nam, tức sáng 9/6 theo giờ địa phương), Hội nghị cấp cao lần thứ 3 của Liên hợp quốc về Đại dương (UNOC 3) đã khai mạc tại khu cảng Lympia thuộc thành phố biển Nice, miền Nam nước Pháp, với sự tham dự của nhiều lãnh đạo các quốc gia, các doanh nghiệp, các tổ chức và giới khoa học trên thế giới.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự phiên khai mạc UNOC 3.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng thống nước chủ nhà Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh thông điệp các vùng biển sâu và đại dương “không phải để bán, cũng như Greenland, Nam Cực hay vùng biển khơi.”
Thông điệp này thể hiện lập trường mạnh mẽ chống lại việc khai thác thương mại các vùng biển quốc tế.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu tại Phiên khai mạc Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ 3 (UNOC 3). (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
Tổng thống Pháp cũng kêu gọi chủ nghĩa đa phương và hành động tập thể. Ông nhấn mạnh: “Nếu Trái Đất đang nóng lên, thì đại dương đang sôi sục.” Ông kêu gọi mọi quyết định phải dựa trên các bằng chứng khoa học, chứ không phải dư luận nhất thời.
Tổng thống Macron cũng thông báo có thêm 15 quốc gia nữa cam kết phê chuẩn Hiệp ước về Biển cả, giúp vượt qua ngưỡng 60 nước cần thiết.
Ông Macron khẳng định: “Hiệp định chính trị đã đạt được... Như vậy là chúng ta đã thành công.” Hiệp ước về Biển cả, được ký năm 2023, sẽ chính thức có hiệu lực 120 ngày sau khi quốc gia thứ 60 phê chuẩn.
Tổng thống Pháp cũng chỉ trích việc Mỹ cắt giảm tài trợ chống biến đổi khí hậu, lên án mạnh mẽ việc Mỹ rút khỏi các cam kết tài chính với khoa học khí hậu. Ông khẳng định: “Khoa học quốc tế phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài trợ của Mỹ, thế nhưng họ đang rút lui... điều đó đang thách thức chủ nghĩa đa phương.”
Tổng thống Pháp cũng cảnh báo về một cuộc khủng hoảng đa tầng, từ vấn đề về mất đa dạng sinh học, nước, thực phẩm, y tế, khí hậu... Ông cảnh báo về một hiệu ứng domino giữa các cuộc khủng hoảng liên kết với nhau: “Chúng ta đang ở một thời điểm tồi tệ nhất... một cuộc khủng hoảng với 5 mặt trận cùng lúc.”
Tổng thống Pháp cũng phản bác quan điểm cho rằng biến đổi khí hậu không còn là ưu tiên, đồng thời nhấn mạnh đây là “một sai lầm nghiêm trọng.” Ông kêu gọi hoãn khai thác tài nguyên dưới đáy biển sâu.
Hiện đã có khoảng 30 quốc gia đã bày tỏ ủng hộ việc tạm dừng khai thác mỏ dưới đáy biển và Macron kêu gọi tiếp tục mở rộng liên minh này.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres phát biểu. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
Về phần mình, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường hợp tác để bảo vệ đại dương, đồng thời thận trọng khi tiếp cận những lĩnh vực khai thác mới như khai thác tài nguyên đáy biển sâu.
Ông Guterres nhấn mạnh không thể để các vùng biển sâu trở thành nơi thiếu vắng quy định và giám sát, đồng thời bày tỏ ủng hộ các cuộc thương lượng đang diễn ra nhằm xây dựng bộ quy tắc toàn cầu về khai thác khoáng sản dưới đáy biển do Cơ quan quản lý Đáy biển quốc tế (ISA) chủ trì.
Tổng Thư ký Guterres cũng nhấn mạnh rằng các hoạt động của con người đang hủy hoại các hệ sinh thái biển. Ông cảnh báo tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp, ô nhiễm nhựa và nhiệt độ nước biển tăng cao đang đe dọa nghiêm trọng các hệ sinh thái cũng như sinh kế của hàng triệu người phụ thuộc vào biển.
Ông nhấn mạnh: “Đại dương là tài nguyên chung cuối cùng, nhưng chúng ta đang khiến đại dương suy kiệt” khi đề cập tới tình trạng trữ lượng cá suy giảm, mực nước biển dâng và hiện tượng axit hóa đại dương.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc kêu gọi các nước nhanh chóng phê chuẩn Hiệp ước về Biển cả, được thông qua năm 2023, nhằm cho phép thiết lập các khu bảo tồn biển tại vùng biển quốc tế, chiếm gần 2/3 diện tích đại dương nhưng đến nay chỉ khoảng 1% diện tích được bảo vệ hiệu quả.
Ông lưu ý việc bảo vệ đại dương có vai trò đặc biệt trong ứng phó biến đổi khí hậu, khi các đại dương đang hấp thụ tới 30% lượng khí thải CO2 toàn cầu, nhưng khả năng này đang suy yếu do hiện tượng ấm lên của Trái Đất.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Diễn đàn Tài chính và Kinh tế xanh của Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ ba (UNOC 3). (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)
Trước đó, trong hai ngày 7-8/6, tại Monaco, đã diễn ra Diễn đàn Kinh tế và Tài chính xanh trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3. Đây là sự kiện đặc biệt do Hoàng gia Monaco, Quỹ Hoàng thân Albert II và Viện Hải dương học của Monaco đồng tổ chức.
Diễn đàn quy tụ nhiều chuyên gia, nhà hoạch định chính sách và nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, nhằm nhấn mạnh và đề cao vai trò thiết yếu của các khoản đầu tư bền vững, phát minh đổi mới và các chính sách vượt thời đại nhằm đảm bảo sức khỏe đại dương và thúc đẩy phát triển kinh tế biển.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), dự báo giá trị kinh tế của đại dương sẽ vượt qua 3.000 tỷ USD vào năm 2030. OECD ước tính cần khoảng 175 tỷ USD mỗi năm đầu tư vào nền kinh tế biển để đạt mục tiêu bền vững và bao trùm, với sự hợp tác mạnh mẽ hơn từ các chính phủ, các tổ chức liên chính phủ và khu vực tư nhân.
Hội nghị UNOC 3 do Tổng thư ký Liên hợp quốc triệu tập theo chu kỳ khoảng 3 năm/lần, được đồng đăng cai bởi một nước phát triển và một nước đang phát triển. Đây là một trong những hội nghị cấp cao quan trọng của Liên hợp quốc về phát triển liên quan đến biển và đại dương, thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế nhằm hướng đến các sáng kiến, giải pháp hỗ trợ Mục tiêu Phát triển Bền vững số 14 (SDG 14) về bảo tồn, sử dụng bền vững biển và đại dương, biển và nguồn lợi biển, thuộc Chương trình nghị sự về các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc (SDG).
Đến năm 2025, việc thực hiện SDG 14 đã đạt một số kết quả nhất định với việc diện tích khu bảo tồn biển toàn cầu đã tăng mạnh, trong khi nhiều cam kết và thoả thuận quốc tế quan trọng đã hình thành.
Tuy nhiên, việc thực hiện SDG 14 còn gặp nhiều khó khăn và chậm tiến độ và một số tiêu chí nhiều khả năng không thể hoàn thành đúng hạn vào năm 2030.
Với chủ đề tổng thể là “Đẩy nhanh hành động và huy động tất cả các bên tham gia bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương,” UNOC 3 có vai trò quan trọng, định hướng trong giai đoạn chuẩn bị kết thúc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030.
Hội nghị bao gồm 10 phiên họp toàn thể và 10 phiên họp chuyên đề, tập trung các vấn đề cấp thiết toàn cầu, thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm thu hút, đa dạng hóa các nguồn lực về tài chính, khoa học-công nghệ để có thể giải quyết các thách thức và quản trị biển hiệu quả, mang lại lợi ích về phát triển lâu dài.
Hội nghị dự kiến kéo dài đến hết ngày 13/6./.
(Nguồn: Đào Dũng, Vietnamplus.vn)
(Chinhphu.vn) - Sáng 8/6 (giờ địa phương, chiều cùng ngày theo giờ Hà Nội), Thủ tướng Phạm Minh Chính bắt đầu các hoạt động trong khuôn khổ chương trình tham dự Hội nghị Đại dương Liên hợp quốc lần thứ ba (UNOC 3), theo lời mời của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres và Tổng thống Cộng hòa Pháp Emmanuel Macron.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu các hoạt động trong khuôn khổ chương trình tham dự Hội nghị UNOC 3 theo lời mời của Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres và Tổng thống Cộng hòa Pháp Emmanuel Macron - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Hoạt động đầu tiên của Thủ tướng trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3 là tham dự Phiên toàn thể 4 và Phiên bế mạc Diễn đàn Tài chính và Kinh tế xanh, được tổ chức tại Công quốc Monaco.
Trước đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân đã tham dự lễ đón các trưởng đoàn và phu nhân, phu quân tham dự Hội nghị UNOC 3, diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Grimaldi, Công quốc Monaco, do Hoàng thân Monaco Albert II chủ trì.
Hoàng thân Monaco Albert II vui mừng đón Thủ tướng Phạm Minh Chính tới dự Diễn đàn Tài chính và Kinh tế xanh trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Diễn đàn Kinh tế và Tài chính xanh diễn ra từ ngày 7-8/6 tại Monaco, là một sự kiện đặc biệt trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3.
Sự kiện được đồng tổ chức bởi Hoàng gia Monaco, Quỹ Hoàng thân Albert II của Monaco và Viện Hải dương học Monaco.
Diễn đàn quy tụ nhiều chuyên gia, nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, nhằm nhấn mạnh và đề cao vai trò thiết yếu của các khoản đầu tư bền vững, phát minh hiện đại, và các chính sách vượt thời đại nhằm đảo bảo sức khỏe và thịnh vượng của đại dương và các nền kinh tế.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), dự báo giá trị kinh tế của đại dương sẽ vượt qua 3.000 tỷ USD vào năm 2030. Ước tính cần khoảng 175 tỷ USD mỗi năm đầu tư vào nền kinh tế biển để trở nên bền vững, bao trùm với sự hợp tác mạnh mẽ hơn từ các chính phủ, các tổ chức liên chính phủ, tư nhân.
Do Tổng thư ký Liên Hợp Quốc triệu tập với chu kỳ khoảng 3 năm/lần, được một nước phát triển và một nước đang phát triển cùng đăng cai tổ chức, Hội nghị Đại dương là một trong những hội nghị cấp cao quan trọng của Liên Hợp Quốc về phát triển liên quan đến biển và đại dương và nhận được nhiều sự quan tâm của cộng đồng quốc tế.
Đây là một diễn đàn toàn cầu hướng đến các sáng kiến, giải pháp nhằm thực hiện hỗ trợ Mục tiêu phát triển bền vững số 14 về bảo tồn, sử dụng bền vững biển và đại dương, biển và nguồn lợi biển (SDG 14) thuộc Chương trình nghị sự về các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (SDG).
Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ tham dự Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc, thể hiện rõ sự chủ động và cam kết của Việt Nam cùng cộng đồng quốc tế giải quyết các vấn đề toàn cầu - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Đến năm 2025, việc thực hiện SDG 14 đã đạt một số kết quả nhất định. Diện tích khu bảo tồn biển toàn cầu đã tăng mạnh, nhiều cam kết và thoả thuận quốc tế quan trọng đã hình thành. Tuy nhiên, việc thực hiện SDG 14 còn gặp nhiều khó khăn và chậm tiến độ và một số tiêu chí nhiều khả năng không thể hoàn thành đúng hạn vào năm 2030.
Với chủ đề tổng thể là "Đẩy nhanh hành động và huy động tất cả các bên tham gia bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương", UNOC 3 có tính chất quan trọng, định hướng cho việc chuẩn bị kết thúc việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững dự kiến vào năm 2030.
Hội nghị bao gồm 10 phiên họp toàn thể và 10 phiên họp chuyên đề về các vấn đề mà cộng đồng quốc tế đang đối mặt và cần thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm thu hút, đa dạng hóa các nguồn lực về tài chính, khoa học-công nghệ để có thể giải quyết các thách thức và quản trị biển hiệu quả, mang lại lợi ích về phát triển lâu dài.
Hội nghị thu hút sự quan tâm và tham dự của nhiều nguyên thủ, lãnh đạo, đại diện các nước, như: Hy Lạp, Na Uy, Brazil, Peru, Costa Rica, Cabo-Verde, Comoros, Guinea-Bissau, Philippines, Indonesia, Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc, Campuchia, Việt Nam…
Hội nghị cũng quy tụ các lãnh đạo tổ chức quốc tế, như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Lương thực thế giới… và lãnh đạo các doanh nghiệp, nhà tài trợ quốc tế và các nhà hoạt động môi trường biển.
Vì vậy, kết quả của hội nghị được kỳ vọng có ảnh hưởng rộng lớn và sâu sắc tới chính sách quản trị biển và đại dương toàn cầu, khu vực và quốc gia, kể cả chương trình hành động của các tổ chức quốc tế và khu vực liên quan đến biển.
Tham gia và đóng góp vào UNOC3 là cơ hội để Việt Nam giới thiệu những thành tựu đạt được trong việc thực hiện SDG 14, đồng thời trao đổi kinh nghiệm quốc tế và tăng cường hợp tác về khoa học kỹ thuật, trang thiết bị, tài chính cho việc thực hiện SDG 14 tại nước nhà - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn khẳng định vai trò là một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS). Việt Nam luôn chủ động trong bảo tồn và sử dụng bền vững biển, tài nguyên biển và sẵn sàng đóng góp vào nỗ lực chung của quốc tế trong lĩnh vực này; đã có nhiều biện pháp quyết liệt, mạnh mẽ triển khai thực hiện SDG 14.
Tại các hội nghị trước đây, Việt Nam đã cử đại diện tham dự và có ý kiến thảo luận tại các phiên họp chính và phiên họp chuyên đề, qua đó đóng góp vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế đối với bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, biển và nguồn lợi biển.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế và Tài chính xanh, trong khuôn khổ Hội nghị UNOC 3 - Ảnh VGP/Nhật Bắc
Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ tham dự Hội nghị Đại dương Liên Hợp Quốc, thể hiện rõ sự chủ động và cam kết của Việt Nam cùng cộng đồng quốc tế giải quyết các vấn đề toàn cầu, phù hợp với các định hướng quan trọng của Đảng và Nhà nước ta phát triển kinh tế biển bền vững; thúc đẩy quan hệ hợp tác, đối tác vì một đại dương xanh, hoà bình, ổn định, bền vững và thịnh vượng như mục tiêu mà hội nghị hướng tới.
Tham gia và đóng góp vào UNOC3 là cơ hội để Việt Nam giới thiệu những thành tựu đạt được trong việc thực hiện SDG 14, đồng thời trao đổi kinh nghiệm quốc tế và tăng cường hợp tác về khoa học kỹ thuật, trang thiết bị, tài chính cho việc thực hiện SDG 14 tại nước nhà.
(Nguồn: Hà Văn, baochinhphu.vn)
