Từ ngày 27/6-1/7/2022, tại thủ đô Lisbon, Bồ Đào Nha, Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc (LHQ) về hỗ trợ thực hiện mục tiêu phát triển bền vững thứ 14 (SDG 14) về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, biển và nguồn lợi biển (Hội nghị UNOC). Đây là lần thứ hai các nước thành viên LHQ triệu tập hội nghị về vấn đề cấp bách này, với chủ đề “Nhân rộng các hành động đại dương dựa trên khoa học và đổi mới nhằm thực hiện SDG 14: kinh nghiệm, đối tác và giải pháp”. Với sự đồng chủ trì của Tổng thống Bồ Đào Nha và Kenya, Hội nghị nhận được sự quan tâm rộng rãi của cộng đồng quốc tế, với sự tham gia của gần 20 Nguyên thủ, Người đứng đầu chính phủ các nước, gần 100 Bộ trưởng Ngoại giao, môi trường, tài nguyên của các nước, cùng hàng nghìn đại diện các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ và các bên liên quan khác.
Đoàn Việt Nam do Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Hiệu làm Trưởng đoàn, tham gia đoàn có Đại sứ Đặng Hoàng Giang, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại Liên hợp quốc, Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng, Viện trưởng Viện Hải dương học PGS. TS. Đào Việt Hà.
Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Hiệu đã có bài phát biểu về chủ đề “Triển khai SDG 14 thông qua thực hiện Công ước Luật biển”. Thứ trưởng Ngoại giao khẳng định qua 40 năm kể từ khi ra đời, Công ước Luật biển - “Hiến pháp của đại dương” đã đóng vai trò quan trọng không thể thay thế được trong quản trị biển và đại dương, giúp làm rõ hơn quy chế các vùng biển theo Công ước là cơ sở để các quốc gia thực hiện chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của mình, trong đó có việc bảo tồn và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên biển. Đoàn Việt Nam nhấn mạnh việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Công ước Luật biển, khuôn khổ pháp lý toàn diện cho mọi hoạt động trên biển, là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hòa bình, an ninh và thịnh vượng, thực hiện SDG14. Việc đưa ra yêu sách và thực hiện các quyền lợi biển cần phù hợp Công ước Luật biển.
Thứ trưởng Ngoại giao Phạm Quang Hiệu phát biểu tại hội nghị. Ảnh: BNG
Theo Thứ trưởng, Việt Nam ủng hộ việc đàm phán xây dựng những khuôn khổ pháp lý mới phù hợp với Công ước Luật biển, trong đó có văn kiện về đa dạng sinh học ngoài vùng tài phán quốc gia và thỏa thuận toàn cầu về rác thải nhựa đại dương. Thứ trưởng Phạm Quang Hiệu cũng nhấn mạnh các nỗ lực của Việt Nam thời gian qua chung tay cùng cộng đồng quốc tế ứng phó với các vấn đề biển. Việt Nam đã cùng các nước thành lập Nhóm bạn bè Công ước Luật biển, đồng chủ trì các hội nghị quốc tế về nhiều chủ đề khác nhau như Hội thảo ARF về thực hiện Công ước Luật biển, Hội nghị về rác thải nhựa đại dương, ứng phó biến đổi khí hậu…
Tại phiên thảo luận về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương, Đại sứ Đặng Hoàng Giang, Trưởng Phái đoàn đoàn Việt Nam tại LHQ, khẳng định trong những năm gần đây, Việt Nam đã nỗ lực cùng cộng đồng quốc tế triển khai các biện pháp cụ thể nhằm triển khai SDG14, trong đó có việc thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế biển bền vững Việt Nam đến năm 2030. Nhiều vấn đề biển, đại dương cấp bách đã được quan tâm thoả đáng và thúc đẩy xử lý, trong đó có rác thải nhựa đại dương, phát triển nghề cá bền vững, đấu tranh chống đánh cá bất hợp pháp. Bảo vệ hệ sinh thái biển, khoa học biển ngày càng được coi trọng, trong đó việc triển khai các khu bảo tồn biển. Đặc biệt, cam kết đưa lượng phát thải khí carbon đạt mức bằng 0 (net-zero) được Thủ tướng Việt Nam đưa ra tại Hội nghị COP26 đang được triển khai mạnh mẽ.
Đại sứ Đặng Hoàng Giang phát biểu tại phiên thảo luận về bảo tồn và sử dụng bền vững đại dương. Ảnh: BNG
Đại sứ Đặng Hoàng Giang nhấn mạnh nền tảng để thực hiện SDG14 là việc tôn trọng và thực thi đầy đủ Công ước Luật biển, tôn trọng quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia ven biển, trong đó có quyền thực hiện các hoạt động kinh tế biển bình thường theo, thúc đẩy giải quyết hoà bình các tranh chấp quốc tế. Việt Nam đồng thời cho rằng để ứng phó với các thách thức biển, cần thúc đẩy việc thực hiện các công ước quốc tế, tận dụng các phát triển khoa học, công nghệ, triển khai các nghiên cứu mới, như việc Việt Nam phối hợp cùng Uỷ ban Hải dương học quốc tế (IOC) và một số đối tác nghiên cứu về chủ đề tác động của ô nhiễm môi trường đối với an ninh lương thực biển. Đoàn Việt Nam cũng kêu gọi tăng cường hợp tác quốc tế, chuyển giao công nghệ, chia sẻ chuyên môn, nhất là cho các nước đang phát triển, tăng cường hàm lượng khoa học trong hoạch định và triển khai chính sách biển.
Đoàn Việt Nam cũng tham dự nhiều hoạt động quan trọng khác trong khuôn khổ Hội nghị, trong đó có các phiên thảo luận chuyên đề về tăng cường bảo tồn và sử dụng bền vững biển và đại dương thông qua thực hiện; vấn đề axít hóa đại dương và sự kiện bên lề về kiểm soát kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản. Ta tiếp tục đưa ra cam kết tự nguyện về việc“Chủ động chuẩn bị và tham gia xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại dương”, tiếp nối thành công của thực hiện cam kết đã được đưa ra tại Hội nghị UNOC lần thứ nhất 2017 là “Phát triển và nhân rộng các khu vực được quản lý bởi cộng đồng/doanh nghiệp địa phương nhằm phục hồi và sử dụng bền vững các hệ sinh thái ở vùng biển ven bờ”. Các hoạt động của sáng kết đã góp phần làm tăng diện tích khu vực bảo vệ, giảm đánh bắt bất hợp pháp trong các khu bảo tồn, khuyến khích khối tham gia tư nhân trong quản lý và sử dụng nguồn lợi biển góp phần thực hiện mục tiêu quản lý, sử dụng bền vững, bảo tồn và phục hồi các hệ sinh thái vùng biển ven bờ của SDG 14.
Cùng với phái đoàn của Bộ Ngoại giao Việt Nam, PGS. TS. Đào Việt Hà - Viện trưởng Viện Hải dương học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch IOC Việt Nam đã đại diện cho Việt Nam phát biểu tại Phiên thảo luận chuyên đề về “Giảm thiểu và khắc phục tình trạng axít hóa đại dương, suy giảm oxy và ấm lên của đại dương”. PGS. TS. Đào Việt Hà nhấn mạnh, Việt Nam nhận thức rất rõ về mối nguy cơ đối với hệ sinh thái và môi trường biển từ tình trạng axit hóa đại dương và ven biển và những thách thức trong hướng nghiên cứu này tại Việt Nam. PGS. TS. Đào Việt Hà đã nêu bật những cố gắng của Việt Nam trong việc tiếp cận, thử nghiệm phương pháp nghiên cứu; các kết quả nghiên cứu đánh giá hiện trạng axít hóa đại dương tại một số vùng biển ven bờ Việt Nam và tính thích ứng của một số hệ sinh thái biển nhạy cảm (rạn san hô…) đối với tình trạng axít hóa đại dương hiện nay. Mặt khác, những đề xuất cải thiện, hiệu chỉnh phương pháp và cách tiếp cận đã được đúc kết từ kinh nghiệm, bài học thực tiễn khi ứng dụng phương pháp chuẩn của thế giới tại điều kiện Việt Nam.
PGS. TS. Đào Việt Hà phát biểu tại Hội nghị về vấn đề axít hóa đại dương
Hội nghị UNOC là một trong những hội nghị cấp cao quan trọng của LHQ về phát triển liên quan đến biển và đại dương, nhằm kiểm điểm và đánh giá quá trình 5 năm thực hiện SDG 14 kể từ Hội nghị UNOC lần thứ nhất năm 2017 và xác định các biện pháp và chương trình hành động cụ thể tiếp theo để đạt được các mục tiêu của SDG 14. Hàng trăm hội nghị chuyên đề và sự kiện bên lề diễn ra sôi nổi trong thời gian Hội nghị.
Tại Hội nghị, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres đề xuất bốn kiến nghị giúp khắc phục tình trạng khẩn cấp của đại dương hiện nay bao gồm đầu tư vào kinh tế bền vững; sử dụng đại dương là mô hình quản lý các vấn đề toàn cầu; bảo vệ đại dương và những người sống phụ thuộc vào đại dương; và đầu tư vào các hệ thống cảnh báo sớm để bảo vệ các cộng đồng ven biển. Các nước khẳng định đại dương có vai trò quan trọng đối với hoà bình và an ninh, sức khỏe, môi trường và phát triển bền vững, sự thịnh vượng của các quốc gia. Những thách thức xuyên biên giới và không một quốc gia riêng lẻ nào có thể tự mình giải quyết được và trở nên trầm trọng hơn bởi ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Nhiều nước kêu gọi thúc đẩy hợp tác quốc tế, nghiên cứu khoa học biển, và xây dựng nền kinh tế xanh bền vững để giảm thiểu, giải quyết các thách thức này./.
(Nguồn tin Bộ Ngoại giao Việt Nam, IOC Việt Nam)
